تفاوت بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل داخلی با قرارداد بیمه باربری داخلی
هر صنعت و شغلی، بصورت متداول با خطرها و ریسک های زیادی مواجه می شود که ضرورت بیمه کردن صنعت در مقابل آنها را به رخ می کشد. در صنعت لجستیک و حمل و نقل نیز بیمه های مختلفی برای جبران خسارات احتمالی در نظر گرفته شده اند.
بیمه نامه باربری و بیمه مسئولیت متصدی حمل و نقل دو نوع از متداول ترین پوشش های بیمه ای هستند که برای جبران خسارت حمل و نقل کالا در کشور موجود هستند.
تعریف بیمه نامه باربری داخلی
بیمه نامه باربری داخلی یکی از انواع بیمه باربری است که صاحبان کالا جهت تحت پوشش قرار دادن محموله هایی که مبداء و مقصد حمل آنها یکی از شهرهای ایران می باشد آن را تهیه و خطرات تحت پوشش آن شامل خطرات اصلی و خطرات اضافی (بنا به درخواست بیمه گذار) می باشند. بیمه گذار بیمه باربری صاحبان کالا اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی بوده و از لحاظ نوع پوشش، این بیمه در زمره بیمه های اموال می باشد.
خطرات اصلی تحت پوشش بیمه باربری
- آتش سوزی
- حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، تصادم، واژگون شدن و سقوط وسیله نقلیه.
خطرات اضافی تحت پوشش بیمه باربری
این خطرات بر حسب نیاز بیمه گذار به خطرات اصلی اضافه می شود و رایج ترین آنها عبارتند از:
- سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه
- خسارات ناشی از تخلیه و بارگیری
- خسارات ناشی از پرتاب شدن کالا از روی وسیله حمل
- خسارات ناشی از آبدیدگی
- خطر غرق کالا در حمل دریایی بین بنادر و جزایر ایرانی با کشتی طبقه بندی شده.
بدیهی است هرچه خطرات تحت پوشش افزایش یابد حق بیمه باربری پرداختی توسط بیمه گذار بیشتر خواهد شد.
شرایط عمومی بیمه باربری داخلی
شرایط عمومی بیمه باربری داخلی برای شرکتهای مختلف بیمه گاها متفاوت است. البته این تفاوتها جزیی است و سعی شده است در بیشتر موارد یکسان سازی صورت گیرد. بندهای مهم و مشترک شامل موارد زیر است :
- بیمه گذار (فرد یا شرکتی که می خواهد کالای خود را بیمه کند) موظف است زمان و تاریخ دقیق حمل کالارا به شرکت بیمه اعلام کند.
- ارزش کالای بیمه شدهاز طرف فرد بیمه گذار باید به شرکت بیمه گر اعلام شود. در صورتی که قیمت اعلام نشود شرکت بیمه گر بر اساس قیمت مصوب کالا در بازار و کرایه حمل، ارزش نسبی کالای بیمه شده را حساب می کند.
- در صورت مفقود شدن کالا، بیمه گذار سریعا باید آن را به اطلاع شرکت بیمه گر برساند.
- در صورتی که کالا خسارتببیند، بیمه گذار باید قبل از تحویل گرفتن کالا، این موضوع را به اطلاع شرکت بیمه گر برساند و تقاضای کتبی بازدید برای آنها ارسال کند.
- بیمه گذار برای درخواست خسارت از شرکت بیمه گر، باید مدارک زیر را به شرکت بیمه گر تحویل دهد :
- اصل بیمه‌نامه
- اصل فاکتور کالای مورد بیمه با درج وزن کالا
- اصل بارنامه
- مکاتبات صورت گرفته بین دو طرف
- گزارش بازدید خسارت
- شرکت بیمه گر ظرف مدت ۴ هفته باید مبلغ خسارت واردهرا به بیمه گذار تحویل دهد
شروع و خاتمه تعهدات بیمه گر در بیمه نامه باربری داخلی
اعتبار این بیمه نامه از زمانی که کالا روی وسیله حمل برای آغاز حمل بارگیری می شود شروع و هشت روز پس از رسیدن کالا به انبار بیمه گذار در مقصد ویا تحویل آن به گیرنده کالا(هرکدام زودتر تحقق یافت)خاتمه می یابد. علیرغم مدت اشاره شده، در اغلب موارد کالا پس از حمل و رسیدن به مقصد تحویل گیرنده شده و مدت هشت روز فاصله بین رسیدن کالا به انبار بیمه گذار تا تحویل به گیرنده منتفی است.
خسارتهای خارج از تعهدات بیمه گر در بیمه نامه باربری داخلی
- کسری کالا مگر اینکه این کسری مستقیما ناشی از خطرات تحت پوشش، حادث شده باشد
- تقلیل بها به علت ناقص شدن دست یا جفت
- خسارت وارده به بسته بندی و برچسب روی آن مگر اینکه کالا نیز خسارت دیده باشد
- کسر وزن معمولی و یا متعارف کالا
- خسارت های ناشی از جنگ، شورش، اعتصاب و یا تهاجم
- خسارت های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از انفجارهای هسته ای
- خسارت های وارده به مورد بیمه حین گریز از تعقیب مقامات انتظامی مگر آنکه عمل گریز توسط متصرفین غیرقانونی باشد
- خسارت ناشی از هرگونه تغییر مسیر عادی و متعارف وسیله حمل کالا
- خودسوزی کالا
- برخورد مستقیم محموله با جسم خارجی یا افتادن بار از روی وسیله حمل. (خسارت ناشی از برخورد مستقیم محموله با جسم خارجی یا افتادن بار از روی وسیله حمل مشروط به پرداخت حق بیمه اضافی قابل پوشش‌خواهد بود.)
علاوه بر موارد فوق شرکت بیمه ممکن است خسارات دیگری را با توجه به نوع کالا و نحوه حمل از پوشش بیمه ای خارج نماید.
تعریف بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل و نقل یکی از انواع بیمه نامه های مسئولیت است که متصدیان حمل و نقل جهت تحت پوشش بیمه قرار دادن مسئولیت خود در مقابل صاحبان محموله هایی که حمل می کنند، آن را تهیه می نمایند. بیمه گذار بیمه مسئولیت متصدیان شرکت های حمل و نقل داخلی بوده و از لحاظ پوشش بیمه ای در گروه بیمه های مسئولیت محسوب می شود.
خطرات تحت پوشش بیمه نامه مسئولیت متصدیان
- تصادف و واژگونی وسیله نقلیه و یا برخورد کالا با شی‌ء ثابت
- خسارتهای وارد به کالا در اثر پرتاب شدن از روی وسیله نقلیه
- آتش سوزی، صاعقه و انفجار وسیله نقلیه
- سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه
در این نوع بیمه نامه، بیمه‌گر تا بیست درصد تعهدات خود متعهد جبران هزینه های زیر نیز خواهد بود:
- هزینه های لازم و متعارف جهت نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت پس از وقوع‌حوادثی که جبران زیان آن در تعهد بیمه‌گر باشد.
- هزینه دادرسی و دفاع از بیمه گذار که به صورت متعارف در ارتباط با خطرات بیمه شده درمراجع قضایی ثبت شده باشد .
شروع و خاتمه تعهدات بیمه گر در بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
تعهدات بیمه‌گر تحت این قرارداد پس از تکمیل بارگیری کالا در مبدأ، آغاز و همزمان با شروع تخلیه‌در مقصد مندرج در بارنامه خاتمه می‌یابد.
خسارتهای خارج از تعهدات بیمه گر در بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
جبران خسارتهایی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در نتیجه عوامل زیر به کالای مورد حمل واردآمده باشد در تعهد بیمه‌گر نیست:
- جعل اسناد و خیانت در امانت و هرنوع عمل عمد یا مجرمانه بیمه‌گذار (شامل کارکنان ونمایندگان وی)، راننده و یا کمک راننده وسیله نقلیه
- حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان، زلزله، آتشفشان
- جنگ، شورش، اعتصاب، بلوا، ضبط و مصادره
- تشعشعات رادیواکتیو و فعل‌وانفعالات هسته‌ای
- عیب ذاتی و یا خودسوزی کالاها
- هرگونه خسارت غیرمستقیم و عدم‌النفع و کاهش ارزش کالا در بازار
- حمل کالاهای قاچاق و غیرمجاز
- خسارت هنگام تخلیه و بارگیری
- عدم صلاحیت راننده برای رانندگی وسیله نقلیه باتوجه به نوع گواهی‌نامه
- ریزش، روندگی، آبدیدگی، مگر این که ناشی از تحقق خطرات تحت پوشش این بیمه نامه باشد
- کاهش طبیعی وزن محموله
- سرقت قسمتی از محموله و یا هرنوع سرقت ناشی از خیانت در امانت
- فقدان کالا
- تغییر وسیله حمل جز با موافقت قبلی بیمه گر
- خسارت وارده به علامت و بسته بندی کالا
خسارت ناشی از تخلیه و بارگیری و آبدیدگی مشروط به پرداخت حق بیمه اضافی قابل پوشش‌خواهد بود.
مزیت های بیمه نامه باربری داخلی نسبت به بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل و نقل برای صاحبان کالا
- در بیمه نامه های باربری داخلی مورد بیمه شامل محموله می باشد و بیمه گذار صاحب کالا است. اما در بیمه نامه های مسئولیت متصدیان حمل و نقل مورد بیمه شامل مسئولیت متصدیان حمل و نقل در مقابل صاحب کالا بوده و بیمه گذار شرکت حمل و نقل می باشد.
- در بیمه نامه باربری داخلی در صورت وقوع خسارت احتمالی بیمه گر می تواند حق جانشینی خود را نسبت به شرکت حمل و نقل جهت جبران خسارت وارده اعمال کند اما در بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل ونقل داخلی حق جانشینی بطور معمول نسبت به متصدی حمل و نقل لحاظ نمی شود اما ممکن است درمورد مسبب حادثه(مانند راننده) این حق اعمال گردد.
- بیمه نامه باربری داخلی قرارداد مستقیم بین صاحبان کالا و شرکتهای بیمه ای می باشد. بنابراین در این نوع قراردادها مذاکرات رو در رو یکی از عوامل موثر در اجرای بهینه مفاد قرارداد و حفظ منافع بیمه گر و بیمه گذار می باشد. حال آنکه در قراردادهای بیمه های مسئولیت متصدیان حمل و نقل، صاحبان کالا در انتخاب بیمه گر هیچگونه نقشی نداشته و برای جبران خسارت می بایست به متصدی حمل و نقل مراجعه و شرکت حمل و نقل نیز قبل از هرگونه پاسخگویی ابتدا از شرکت بیمه خود (بیمه گر مسئولیت متصدی حمل و نقل) درخواست جبران خسارت می نماید که این پروسه تا حد زیادی دسترسی صاحبان کالا به حقوق خود را در مواقع وقوع خسارت با مشکلات مواجه می سازند که اهم آن عبارتست از:
- عدم پرداخت حق بیمه نامه مسئولیت متصدی حمل و نقل به شرکت بیمه که باعث عدم اعتبار این بیمه نامه می گردد.
- عدم ارسال لیست اطلاعات مربوط به کالاهای حمل شده در مهلت تعیین شده در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل، توسط شرکت حمل و نقل که باعث می گردد محموله فوق تحت پوشش این بیمه نامه قرار نگیرد.
- عدم رعایت محدودیتهای مندرج در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل از طرف شرکتهای حمل و نقل و در نتیجه عدم احراز تعهدات در مورد پرداخت خسارت از طرف شرکت بیمه گر مسئولیت.
- عدم امکان انتخاب ریسک های مورد نظر صاحبان کالا در قراردادهای بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل، به دلیل متحدالاشکل بودن این نوع بیمه نامه ها و تدوین شرایط آن از طرف بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران. در حالیکه در بیمه نامه های باربری داخلی این امکان وجود دارد که علاوه بر پوشش های اصلی بیمه نامه (آتش سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، تصادم، واژگون شدن و سقوط وسیله نقلیه)، خطرات اضافی (خسارات ناشی از سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه، تخلیه و بارگیری، پرتاب شدن کالا از روی وسیله حمل، آبدیدگی و …) با انتخاب بیمه گذار و موافقت بیمه گر نیز تحت پوشش بیمه نامه قرار بگیرد.
- ناکافی بودن انگیزه پیگیری خسارت از شرکت بیمه گر مسئولیت متصدی حمل و نقل از طرف شرکت حمل و نقل بدلیل نبود منافع مستقیم در تصفیه خسارت. در حالیکه صاحبان کالا جهت تصفیه خسارت از طریق بیمه گر باربری داخلی بدلیل دارا بودن منافع مستقیم دارای انگیزه کافی جهت پیگیری خسارت هستند.
- در بیمه حمل و نقل داخلی به لحاظ آنکه پس از پرداخت خسارت امکان بازیافت خسارت یا بخشی از آن از شرکتهای حمل و نقل و یا شرکتهای بیمه آنها وجود دارد رغبت بیشتری در پرداخت خسارت نشان داده می شود و فرایند تصفیه خسارت نیز در زمان کوتاهتری انجام خواهد شد. خصوصا” آنکه برای جبران خسارت وجود واسطه بین صاحبان کالا و شرکت بیمه منتفی است.
